آشنایی با نودی برانچ ها: ویژگی‌های این موجودات دریایی رنگارنگ

نودی برانچ دریایی موجودات جذابی هستند و از محبوب ترین آبزیان در بین غواصان هستند. و مشاهده نودی برانچ در غواصی یک تجربه هیجان انگیز است. این آبزیان به خاطر رنگ‌های زنده و فرم‌های منحصربه‌فردشان معروف هستند. این نرم‌تنان بی‌صدف، که به راسته Nudibranchia تعلق دارند، در اقیانوس‌های سراسر جهان یافت می‌شوند، از صخره‌های کم‌عمق گرفته تا زیستگاه‌های عمیق دریا و دیدن انواع مختلف گونه‌های نودی برانچ در سراسر جهان برای بسیاری از غواصان، زیست‌شناسان دریایی و عکاسان زیر آب شگفت انگیز است

 نودی برانچ که گاه به عنوان حلزون دریایی، گوسفند دریایی، لیسه دریایی و خرگوش دریایی ، برهنه آبشش ، برهنه آبششان، نیز شناخته می‌شوند، تنوع شگفت‌انگیزی دارند و گونه های مختلفی از آنها وجود دارد که هر کدام با الگوها و رنگ‌های خاص خود جلوه‌گری می‌کنند. رنگ‌های روشن و زنده آن‌ها تنها برای زیبایی نیست، بلکه اغلب به عنوان هشداری به شکارچیان عمل می‌کند و نشان می‌دهد که ممکن است این موجودات سمی یا نامطلوب برای خوردن باشند.  

در این مقاله، هر آنچه باید درباره نودی برانچ‌ها بدانید، مورد بحث قرار خواهد گرفت. با شناخت بیشتر از این موجودات، بی‌شک علاقه شما درباره نودی برانچ ها بیشتر شده و مشاهده نودی برانچ در غواصی بعدی برای شما با دقت بیشتری انجام خواهد گرفت  گرفت. پس تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

نودی برانچ چیست؟

نودی برانچ‌ (Nudibranch) نوعی نرم تن گاستروپود دریایی است که به راسته Nudibranchia از بالاراسته Heterobranchia از زیررده Opisthobranchia از رده شکم‌پایان (Gastropoda) از شاخه نرم‌تنان (Mollusca) تعلق دارد  و به خاطر ظاهر منحصربه‌فرد و رنگ‌های زنده‌شان شهرت دارند. واژه "نودی برانچ" از دو کلمه لاتین "nudi" به معنای "برهنه" و "branch" به معنای "آبشش" گرفته شده است، که به آبشش‌های بیرونی این موجودات اشاره دارد.

نودی برانچ ‌بدن‌ نرمی دارد و برخلاف بسیاری از نرم‌تنان دیگر، فاقد صدف محافظ هستند. به طور کلی، نودی برانچ‌ فاقد پوسته خارجی است، هرچند برخی از آن‌ها ممکن است بقایای کوچکی از پوسته را حفظ کرده باشند.علاوه بر این، تنوعی در تعداد آبشش‌های آن‌ها نیز دیده می‌شود. برخی دو جفت آبشش دارند که به شکل شاخک‌هایی از بدنشان بیرون زده‌اند و در واقع نقش شش را ایفا می‌کنند. برخی دیگر تنها یک جفت آبشش منشعب دارند و گروهی نیز فاقد آبشش هستند. 

چرا به نودی برانچ ها برهنه آبششان گفته می‌شود؟

برهنه آبششان نامی است که به دلیل ظاهر منحصر به فرد نودی‌ برانچ‌ ها به آن‌ها اطلاق شده است. این نام توصیفی از ویژگی‌های ظاهری این جانوران دریایی است .

علت انتخاب برهنه آبششان برای نودی برانچ 

عدم وجود صدف و برهنه بودن: یکی از ویژگی‌های نودی ‌برانچ‌ ها، عدم وجود صدف است. بر خلاف حلزون‌ها و صدف‌ها که دارای صدف محافظ هستند، نودی ‌برانچ‌ ها بدنی نرم و لخت دارند که به طور مستقیم با محیط اطراف در تماس است.

نمایان بودن آبشش‌ها: آبشش‌های نودی‌ برانچ‌ ها معمولاً به صورت زائده‌های رنگی و شاخه‌ای شکل از بدن آن‌ها بیرون زده و به وضوح قابل مشاهده هستند.
در نتیجه: نام "برهنه آبششان" به طور دقیق و خلاصه، دو ویژگی مهم نودی‌ برانچ‌ ها را توصیف می‌کند: عدم وجود صدف و وجود آبشش‌های نمایان. این نام به خوبی ظاهر منحصر به فرد و جذاب این جانوران دریایی را به تصویر می‌کشد

 این موجودات در اقیانوس‌های سراسر جهان یافت می‌شوند و بیشتر آنها در آب‌های گرم و مناطق مرجانی زندگی می‌کنند. تنوع در شکل، اندازه و رنگ بندی نودی برانچ‌ ها بسیار زیاد است و بیش از ۳۰۰۰ گونه از آنها وجود دارد.

درباره نودی برانچ‌ ها باید گفت بیشتر به خاطر رنگ‌های روشن و الگوهای جذابشان شناخته می‌شوند. آنها از موجودات مختلفی مانند اسفنج‌ها، مرجان‌ها، و حتی نودی برانچ‌ های دیگر تغذیه می‌کنند و نقش مهمی در زنجیره غذایی و اکوسیستم‌های دریایی دارند. شکل ظاهری و شیوه زندگی این جانوران بسیار متنوع بوده و طبقه‌بندی علمی آن‌ها همچنان در حال تکامل است

تفاوت حلزون دریایی و نودی برانچ چیست ؟

هرچند ممکن است در نگاه اول، حلزون دریایی و نودی برانچ شباهت‌هایی به هم داشته باشند، اما این دو موجود دریایی از نظر طبقه‌بندی و ویژگی‌های زیستی، تفاوت‌های قابل توجهی با هم دارند.

حلزون دریایی (Sea Slug)

طبقه‌بندی: حلزون‌های دریایی نوعی نرم‌تن از رده شکم‌پایان هستند.

شکل ظاهری: معمولاً بدنی نرم و کشیده دارند که شبیه به حلزون است. دو شاخک بلند و حساس روی سرشان دارند که برای حس کردن محیط اطراف استفاده می‌شود.

رنگ‌آمیزی: معمولاً رنگ‌های تیره مانند قهوه‌ای یا سیاه دارند.

دفاع: در صورت احساس خطر، ماده‌ای جوهر مانند از خود ترشح می‌کنند تا شکارچیان را گیج کنند.

تغذیه: عمدتاً از جلبک‌ها تغذیه می‌کنند

نودی برانچ (Nudibranch)  

طبقه‌بندی: نودی برانچ ها نیز نوعی نرم‌تن از رده شکم‌پایان هستند، اما زیررده متفاوتی نسبت به حلزون‌های دریایی دارند.

شکل ظاهری: شکل ظاهری بسیار متنوعی دارند و برخی از آن‌ها دارای برآمدگی‌ها و زائده‌های رنگارنگی هستند.

رنگ‌آمیزی: رنگ‌آمیزی بسیار متنوع و جذاب دارند که می‌تواند از رنگ‌های روشن و شاد تا رنگ‌های تیره و خنثی متغیر باشد.

دفاع: برخی از نودی برانچ‌ ها سلول‌های گزنده‌ای دارند که برای دفاع از خود استفاده می‌کنند. برخی دیگر نیز مواد شیمیایی سمی تولید می‌کنند.

تغذیه: برخی از آن‌ها از اسفنج‌ها، برخی از جلبک‌ها و برخی دیگر از موجودات کوچک دریایی تغذیه می‌کنند.

به طور خلاصه:

حلزون دریایی (Sea Slug) این اصطلاحی کلی هست که به همه حلزون‌ها یا حلزون‌های دریایی که پوسته ندارند یا پوسته خیلی کوچکی دارن، اطلاق میشه. پس هر نودی ‌برانچ یک حلزون دریایی هست، اما هر حلزون دریایی یک نودی برانچ نیست.

نودی برانچ (Nudibranch) این اصطلاح به گروه خاصی از حلزون های دریایی اشاره داره که ویژگی‌های منحصر به فردی دارن. مثلاً، اونا معمولاً رنگ‌های خیلی زیبا و متنوعی دارن و شاخک‌های ظریفی روی بدن‌شون وجود داره. نودی برانچ‌ ها در مرحله لاروی پوسته دارن، اما بعد از رشد، این پوسته رو از دست می‌دن
حلزون‌های دریایی معمولاً ظاهری ساده‌تر و رنگ‌آمیزی تیره دارند و از جلبک‌ها تغذیه می‌کنند.

نودی برانچ‌ ها دارای شکل ظاهری بسیار متنوع و رنگ‌آمیزی جذاب هستند و از طیف وسیعی از موجودات دریایی تغذیه می‌کنند.

هرچند حلزون‌های دریایی و نودی برانچ‌ ها هر دو نرم‌تن هستند، اما به دلیل تفاوت در ویژگی‌های ظاهری، تغذیه و دفاع، در زیررده‌های متفاوتی طبقه‌بندی می‌شوند.

ویژگی‌های ظاهری نودی برانچ‌

شکل ظاهری: نودی برانچ‌ ها معمولاً بدنی نرم و کشیده دارند و فاقد صدف خارجی هستند. برخی از آن‌ها دارای شاخک‌های بلند و پرمانندی هستند که برای حس کردن محیط اطراف و یافتن غذا استفاده می‌شود.

رنگ‌آمیزی: یکی از ویژگی‌های بارز نودی برانچ‌ ها، رنگ‌آمیزی بسیار متنوع و زیبای آن‌هاست. این رنگ‌ها ناشی از وجود رنگدانه‌های خاصی در بدن آن‌ها است که به آن‌ها کمک می‌کند تا خود را استتار کرده یا شکارچیان را از خود دور کنند.

اندازه: اندازه نودی برانچ‌ ها بسیار متنوع است و از چند میلی‌متر تا چند شصت سانتی‌متر متغیر است.

چشم‌هایی که کمتر به چشم می‌آیند

یکی از دلایل جذابیت نودی برانچ‌ ها، تنوع بسیار زیاد شکل و رنگ بدن آن‌هاست. اما آیا تاکنون به این فکر کرده‌اید که چشم‌های این موجودات دریایی کجاست؟ بسیاری از افراد تصور می‌کنند که چشم‌های نودی برانچ در نوک آنتن‌های سر آن‌ها قرار دارد، اما این تصور اشتباه است. چشم‌های نودی برانچ‌ ها معمولاً در نزدیکی پایه آنتن‌هایشان قرار دارند و به شکل نقاط سیاه کوچک دیده می‌شوند. این چشم‌ها آن‌قدر کوچک و ساده هستند که ممکن است در نگاه اول به چشم نیایند.

چشم‌هایی با کاربرد محدود

بسته به گونه‌های نودی برانچ ، میزان کارایی چشم‌های آن‌ها متفاوت است. به طور کلی، چشم‌های نودی برانچ‌ ها بسیار ساده‌تر از چشم‌های انسان یا بسیاری از جانوران دیگر است. آن‌ها نمی‌توانند جزئیات را به خوبی ببینند و احتمالاً قادر به تشخیص رنگ‌ها نیستند.

چرا نودی برانچ‌ ها به چشم‌های پیچیده نیاز ندارند؟

سبک زندگی کم‌تحرک: نودی برانچ‌ ها موجوداتی کم‌تحرک هستند که اغلب روی صخره‌ها یا کف دریا ثابت می‌مانند. آن‌ها نیازی به دید قوی برای تعقیب شکار یا فرار از شکارچیان ندارند.

حس‌های دیگر: نودی برانچ‌ ها به جای تکیه بر بینایی، از حس‌های دیگری مانند حس لامسه و شیمیایی برای یافتن غذا و جهت‌یابی استفاده می‌کنند.

زیستگاه‌های تاریک: بسیاری از نودی برانچ‌ ها در محیط‌های تاریک مانند سوراخ ها یا زیر صخره‌ها زندگی می‌کنند. در این محیط‌ها، بینایی اهمیت چندانی ندارد.
زندگی و زیستگاه نودی برانچ‌

نودی‌ برانچ‌ ها، موجودات دریایی با ظاهری شگفت‌انگیز و رنگارنگ، در زیستگاه‌های مختلفی از سراسر جهان زندگی می‌کنند، از اعماق تاریک اقیانوس‌ها تا آب‌های کم‌عمق مناطق گرمسیری. این جانوران بی‌مهره و نرم‌تن که به خاطر فقدان پوسته خارجی به شاخه‌های برهنه نیز معروف هستند، با تنوع شگفت‌انگیزی از شکل‌ها و رنگ‌ها، زیستگاه نودی‌ برانچ‌ ها را به تابلویی هنری بدل کرده‌اند. نودی‌ برانچ‌ ها با وجود ظرافت ظاهری، سازگاری بالایی با محیط‌های مختلف نشان می‌دهند و در اکثر اکوسیستم‌های دریایی، از جمله زیستگاه نودی ‌برانچ‌ ها، زندگی می‌کنند. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این موجودات، توانایی تولید مواد شیمیایی دفاعی است که آن‌ها را برای بسیاری از شکارچیان ناخوشایند می‌سازد. رنگ‌آمیزی روشن و چشم‌نواز بسیاری از گونه‌های نودی‌ برانچ، به‌عنوان هشداری برای شکارچیان عمل می‌کند تا از نزدیک شدن به آن‌ها خودداری کنند. علاوه بر این، برخی از نودی‌ برانچ‌ ها دارای برآمدگی‌های ظریفی روی بدن خود هستند که حاوی سلول‌های گزنده‌ای به نام نماتوسیست هستند و در صورت تهدید، ماده سمی آزاد کرده و به‌عنوان مکانیسم‌های دفاعی نودی‌ برانچ‌ ها عمل می‌کنند.

غذا و تغذیه نودی برانچ 

نودی برانچ‌ ها، این موجودات دریایی رنگارنگ و زیبا داری رژیم‌های غذایی متفاوتی هستند. برخلاف تصور عموم که ممکن است آن‌ها را موجوداتی گیاهخوار بدانند، نودی برانچ‌ ها در واقع گوشتخوار هستند و از طیف گسترده‌ای از جانوران دریایی تغذیه می‌کنند. تغذیه نودی برانچ ها شامل اسفنج‌ها، مرجان‌ها، هیدروئیدها، شقایق‌های دریایی ، سخت‌پوستان، کرم‌ها و سایر بی مهرگان کوچک ، بارناکل ها ، تخم ارگانیسم های دیگر و حتی سایر نودی برانچ  ها می‌شود. برخی از گونه‌های نودی ‌برانچ به عنوان متخصصان تغذیه شناخته می‌شوند و سازگاری‌های ویژه‌ای برای شکار و مصرف طعمه‌های خاص ایجاد کرده‌اند. برای مثال، برخی از آن‌ها دارای شاخک‌ها یا بازوهای دهانی اصلاح‌شده‌ای هستند که به آن‌ها کمک می‌کند تا طعمه خود را به طور مؤثری شکار کنند. همچنین، برخی دیگر دارای اندام‌های تغذیه‌ای تخصصی هستند که برای خراشیدن و جدا کردن غذا از سطوح مختلف به کار می‌روند. این سازگاری‌های پیچیده، نودی برانچ‌ ها را به شکارچیانی ماهر و کارآمد در اکوسیستم‌های دریایی تبدیل کرده است.

ژیمنودوریدها: شکارچیان نودی برانچ ها 

یکی از جالب‌ترین گونه های نودی برانچ ، ژیمنودوریدها هستند. این نودی برانچ ها  به دلیل رژیم غذایی خاص خود که شامل خوردن سایر نودی برانچ است، شناخته می‌شوند. برخی از گونه‌های ژیمنودورید حتی قادر به شکار و خوردن نودی برانچ های بزرگ‌تر از خود هستند.

رفتارهای شکارگری نودی برانچ ها:

با وجود ظاهر آرام و بی‌ضرر نودی برانچ ، برخی از گونه‌ها شکارچیانی ماهر هستند. آن‌ها از روش‌های مختلفی برای شکار طعمه خود استفاده می‌کنند:

استفاده از زوائد بدن: برخی گونه‌ها از زوائد بدن خود برای گرفتن و نگه داشتن طعمه استفاده می‌کنند.

ترشح مواد شیمیایی: برخی دیگر از گونه‌ها مواد شیمیایی سمی یا بی‌حس‌کننده‌ای ترشح می‌کنند تا طعمه خود را فلج یا بکشند.

استتار: برخی گونه‌ها نیز از استتار برای نزدیک شدن به طعمه خود استفاده می‌کنند.

عوامل موثر بر تغذیه نودی برانچ ها:

گونه: مهم‌ترین عامل موثر بر تغذیه نودی برانچ ها، گونه نودی برانچ ها است. هر گونه نودی برنچ دارای سازگاری‌های خاصی برای تغذیه از یک نوع غذای خاص است.
محیط زیست: محیط زیست نیز می‌تواند بر تغذیه نودی برانچ ها تأثیر بگذارد. در محیط‌هایی که غذا فراوان است، نودی برانچ ممکن است رژیم غذایی متنوع‌تری داشته باشند.

مرحله زندگی: تغذیه نودی برانچ ها در مراحل مختلف زندگی ممکن است متفاوت باشد. لاروها معمولاً از پلانکتون‌ها تغذیه می‌کنند، در حالی که نودی برانچ بالغ ممکن است از غذاهای بزرگ‌تر تغذیه کنند.

 تولید مثل و چرخه زندگی نودی برانچ

نودی برانچ جنسیت نر یا ماده ندارند

نودی برانچ‌ ها، موجودات دریایی رنگارنگ و جذاب، شیوه‌ی تولید مثل بسیار جالبی دارند. برخلاف بسیاری از جانوران، نودی برانچ‌ ها جنسیت مشخصی ندارند. در واقع، هر نودی برانچ هم اندام‌های جنسی نر و هم ماده را در بدن خود دارد. به این ویژگی، هرمافرودیت می‌گویند. با این حال، نودی برانچ‌ ها نمی‌توانند به تنهایی تولید مثل کنند. برای تولید مثل، آن‌ها باید با یک نودی برانچ دیگر از همان گونه جفت‌گیری کنند. در هنگام جفت‌گیری، این دو موجود دریایی اندام‌های تناسلی خود را از قسمت راست بدنشان بیرون می‌آورند و اسپرم و تخمک را مبادله می‌کنند. اگر هنگام غواصی دو نودی برانچ را دیدید که به هم چسبیده‌اند، احتمالا در حال جفت‌گیری هستند. پس کمی وقت بگذارید و آنها را از نزدیک مشاهده کنید.

 
  
تخم‌های نودی برانچ‌ ها

تخم‌های نودی برانچ‌ ها ظاهری بسیار زیبا و شبیه به گل‌های کوچک رز دارند. این تخم‌ها معمولاً به صورت مارپیچی و با نظم خاصی روی سطوح سخت مانند صخره‌ها و مرجان‌ها قرار می‌گیرند. رنگ و شکل تخم‌های نودی برانچ‌ا بسته به گونه های نودی برانچ متفاوت است، اما اغلب به رنگ‌های روشن و جذاب هستند. بسیاری از نودی برانچ‌ ها در فصل بهار تخم‌ریزی می‌کنند، بنابراین اگر قصد غواصی دارید، به دنبال این گل‌های دریایی زیبا بگردید تا تخم‌های نودی برانچ‌ ها را ببینید

 
چرخه زندگی نودی برانچ‌ ها

طول عمر نودی برانچ‌ ها بسیار متنوع است و از چند ماه تا چند سال متغیر است. در طول زندگی خود، نودی برانچ‌ ها مراحل مختلفی را طی می‌کنند. پس از جفت‌گیری نودی برانچ‌ ها و تخم‌گذاری، لاروهای ریزی از تخم‌ها بیرون می‌آیند که آزادانه در آب شنا می‌کنند. این لاروها پس از مدتی دگردیسی کرده و به نودی برانچ‌ های بالغ تبدیل می‌شوند.

جذابیت نودی برانچ در غواصی

مشاهده نودی برانچ در غواصی برای غواصان جذابیت فراوانی دارد و طی سال‌ها به دلایل متعددی محبوبیت آن‌ها افزایش یافته است. یکی از ویژگی‌های بارز نودی برانچ‌ ها این است که به‌دلیل حرکت کند و آهسته خود، برخلاف بسیاری از ماهی‌ها، امکان مشاهده دقیق و طولانی‌تری را برای غواصان فراهم می‌کنند. این وضعیت نودی برنچ یک از عوامل جذاب نودی‌ برانچ برای غواصان میباشد

بسیاری از نودی برانچ‌ ها در آب‌های کم‌عمق زندگی می‌کنند، که این امر آن‌ها را برای غواصان مبتدی نیز قابل دسترس می‌سازد. مشاهده این موجودات زیبا با رنگ‌ها و اشکال متنوع لذتی خاص دارد، به‌ویژه وقتی که غواصان فرصت دیدن رفتارهای زیستی نظیر جفت‌گیری، تخم‌گذاری و تغذیه آن‌ها را دارند.

در آب‌هایی که دید کمی دارند نیز نودی برانچ‌ ها به راحتی قابل مشاهده‌اند. در چنین شرایطی، غواصان می‌توانند با دقت به صخره‌ها و بستر شنی در نزدیکی خود نگاه کنند و به‌طور شگفت‌انگیزی نودی برانچ‌ های زیادی را کشف کنند. این جستجو اغلب به هیجان گنج‌یابی شباهت دارد.

یکی دیگر از دلایل محبوبیت نودی برانچ‌ ها، مناسب بودن آن‌ها به‌عنوان سوژه‌های عکاسی زیر آب است. به‌دلیل حرکت کند آن‌ها، تمرکز دوربین روی این موجودات آسان‌تر است و عکاسان زیر آب می‌توانند با نورپردازی مناسب، رنگ‌های خیره‌کننده این موجودات را به‌خوبی ثبت کنند. برای افرادی که تازه به عکاسی زیر آب روی آورده‌اند، عکاسی زیر آب از نودی برانچ بهترین گزینه برای تمرین و تجربه‌اندوزی به‌شمار می‌آیند.

انواع نودی برانچ‌ های خلیج فارس

در خلیج فارس و اقیانوس هند، انواع متنوعی از نودی برانچ‌ ها وجود دارند که به دلیل رنگ‌های زیبا و ظاهر جذابشان بسیار محبوب هستند. تاكنون ۴۷ گونه نودی برانچ‌ در خليج فارس و ۷۸ گونه نودی برانچ‌ در دريای عمان گزارش شده اند. به احتمال زياد با اكتشافات دريايی بيشتر گونه های نودی برانچ در ج‍زاير ايرانی خليج فارس و در دريای عمان افزايش خواهند يافت.برخی از گونه‌های نودی ‌برانچ برتر و پرطرفدار در این مناطق عبارتند از:

Goniobranchus annulatus 
یکی از گونه‌های نودی ‌برانچ رنگارنگ و زیبا با الگوهای حلقه‌ای سفید و زرد روی بدن آبی یا بنفش، که به‌طور گسترده در خلیج فارس و اقیانوس هند یافت می‌شود.

Hypselodoris infucata
این نودی برانچ دارای بدنی به رنگ خاکستری یا آبی با نقاط زرد و آبی تیره است و در سواحل مناطق گرمسیری این مناطق به‌وفور دیده می‌شود.

Phyllidia varicose
یکی از معروف ترین گونه‌های نودی ‌برانچ است که با بدنی برجسته و خاردار و رنگ‌آمیزی خاکستری، زرد و سیاه، شناخته می‌شود.

 Glossodoris atromarginata
این نودی برانچ زیبا با لبه‌های سیاه برجسته و بدنی سفید یا خاکستری کم‌رنگ یکی از محبوب ترین گونه‌های نودی ‌برانچ در اقیانوس هند و خلیج فارس است.

 Gymnodoris ceylonica
نودی برانچی با بدنی نارنجی و نقاط سفید که به‌خوبی در آب‌های خلیج فارس قابل مشاهده است.

 Flabellina affinis
فابلیناها با آنتن‌های شاخه‌ای شکل و بدنی باریک و کشیده، شناخته می‌شوند. بسیاری از گونه‌های فابلینا دارای رنگ‌های روشن و جذاب هستند.

چرا نودی برانچ ها مهم هستند؟

نودی برانچ‌ ها نقش مهمی در اکوسیستم‌های دریایی ایفا می‌کنند. از نودی برانچ‌ ها به عنوان شاخص‌های زیستی برای ارزیابی کیفیت آب و سلامت محیط زیست دریایی استفاده می‌شوند.