اصطلاح غواصی تکنیکال را نخستین بار مایکل مندونو که سردبیر مجله غواصی آکواکورپس بود بکار گرفت. اما مفهوم اصطلاح غواصی تکنیکال درگیر شدن غواصان در برخی فعالیت‌های غواصی است که معمولاً فراتر از محدودیت‌های مجاز غواص تفریحی برشمرده می‌گردند به عنوان مثال در غواصی تکنیکال برای رسیدن به عمق دلخواه غواصان از محدوده مجاز عمق (۴۲ متر) پا فراتر می‌گذارند.
غواصی تکنیکال (گاهی به عنوان غواصی فنی نامیده می‌شود) غواصی است که بیش از غواصی تفریحی نیاز به آموزش‌های پیشرفته، تجربه گسترده، تجهیزات تخصصی و اغلب تنفس گازهای دیگر تنفسی غیر از هوا و یا نایتروکس دارد.
تعریف غواصی تکنیکال
برخی از اختلاف نظرهای حرفه‌ای در این میان وجود دارد. تا همین اواخر ،استفاده از نایتروکس در غواصی تکنیکال در نظر گرفته می‌شد، اما برخی می‌گویند که غواصی تکنیکال هر نوع از غواصی است که ریسک بالاتری نسبت به غواصی تفریحی دارا است. با این حال، برخی از مدافعان معتقدند که باید به غواصی که به درون محیط‌های سرپوشیده نفوذ می‌کند باید غواص تکنیکال اطلاق کرد و برخی دیگر به دنبال تعریف غواصی تکنیکال صرفاً در محدوده غواصی مورد نیاز به برداشت فشار هستند.
به‌هرحال حتی کسانی که در تعاریف گسترده‌ای از غواصی تکنیکال به توافق نظر رسیده‌اند، ممکن است در تعریف مرزهای دقیق میان غواصی تکنیکال و تفریحی اختلاف نظرهایی داشته باشند. یکی از مواردی که بر اساس آن و به طور کلی توافق شده است آن است که هر غواصی که در آن پارامترهایی مانند وجود سقف بالای سر مانع از امکان بالا آمدن عمودی امن و صعود مستقیم به سطح آب گردد باید خارج از محدوده غواصی تفریحی در نظر گرفته شود. بنابراین غواصی در چنین محیط‌هایی نیاز به آموزش‌های تخصصی همراه با صدور گواهینامه‌های پیشرفته دارد که شامل موارد زیر است :
غواصی‌های نیازمند به برداشت فشار(که در آن جذب گاز نیتروژن در بافت‌های بدن غواص مانع صعود امن و مستقیم و بدون توقف برداشت فشار می‌گردند)
غواصی در غار،آب‌های یخ‌زده و یا کشتی‌های غرق‌شده(که نفوذ در محل موردنظر (در یک غار و یا کشتی غرق‌شده و یا در زیر یخ) مانع صعود مستقیم به سطح می‌گردند)
انجمن مربیان حرفه‌ای غواصی که بزرگ‌ترین موسسه آموزشی غواص تفریحی در جهان است،غواصی تکنیکال را این‌گونه تعریف می‌کند:
نوعی دیگر از غواصی که در آن غواصان نیاز به آموزش‌های خاص داشته و فراتر از محدودیت‌های غواصی تفریحی عمل می‌کنند.غواصی تکنیکال بیشتر به عنوان فعالیتی است که شامل یک یا بیشتر از موارد زیر می‌گردند .
1- غواصی فراتر از عمق ۴۰ متر
2- نیاز به توقف در مرحله رفع فشار
3- غواصی در محیط‌های سرپوشیده فراتر از 40 متر خطی از سطح
4- استفاده از مخلوط‌های گازی متعدد
سازمان ملی اقیانوسی و جوی NOAA غواصی فنی را این‌گونه تعریف می‌کند:
غواصی تکنیکال واژه‌ای است مورد استفاده برای توصیف تمامی روش‌های غواصی که بیش از محدودیت‌های تحمیل‌شده بر عمق و یا زمان غوطه‌وری غواصی تفریحی اعمال می‌گردند.غواصی تکنیکال اغلب مستلزم استفاده از مخلوط گاز ویژه تنفسی (به غیر از هوای فشرده)است. نوع مخلوط گاز استفاده‌شده با در نظر گرفتن حداکثر عمق، یا طول زمانی که غواص در نظر دارد در زیرآب باقی بماند تعیین می‌شود درحالی‌که بیشترین عمق توصیه‌شده برای غواصی تفریحی 40 است،غواصان تکنیکال ممکن است در محدوده میان 50 تا 100 متر و گاهی اوقات حتی عمیق‌تر غواصی کنند .در غواصی تکنیکال تقریباً همیشه نیاز به یک یا چند "توقف" اجباری رفع فشار پیش از بالا آمدن به سطح دارد و پس از صعود غواص نیازمند مراقبت‌های خاصی است.
عمق در غواصی تکنیکال
در غواصی تکنیکال ممکن است غواصی در عمقی عمیق‌تر نسبت به محدوده 40 متری یا غواصی در محیطی سربسته بدون هیچ دسترسی مستقیم به سطح و یا نفوذ نور طبیعی انجام گردد. چنین محیط‌هایی ممکن است شامل غارهای آب شیرین و آب شور و درون کشتی‌های غرق‌شده باشد. در بسیاری از موارد غواصی تکنیکال نیاز است تا غواص برای رفع فشار برنامه‌ریزی نموده و در طول صعود به سطح تعدادی توقف برداشت فشار داشته باشد.
همچنین غواصی تکنیکال و تنفس هوا در عمق‌های زیاد می‌تواند مشکلاتی مانند بی‌حسی و خواب‌آلودگی نیتروژن نارکوسیس که به طور معمول در عمق 30 متر یا بیشتر بروز نموده و یا خطر مسمومیت اکسیژن بر اساس بالا رفتن فشار نسبی اکسیژن در مخلوط تنفسی را افزایش دهد. به همین دلیل در غواصی‌های تکنیکال اغلب از مخلوط‌های دیگر تنفسی استفاده می‌گردند.این عوامل باعث افزایش سطح ریسک شده و نیاز به آموزش‌های لازم را برای غواصی فنی به مراتب فراتر از آنچه که موردنیاز برای غواصی تفریحی است می‌نماید. این یک تعریف نسبتاً محافظه‌کارانه از غواصی فنی است.
عدم توانایی صعود به‌طور مستقیم در غواصی تکنیکال
در غواصی تکنیکال یا معادل آن ممکن است غواصی در محیط‌هایی که در آن غواص با خیال راحت نمی‌تواند به‌طور مستقیم به سطح بازگردد انجام شود و یا به علت نیاز به رفع فشار ملزم به توقف‌های اجباری برداشت فشار گردد.در این شکل از غواصی اتکای بسیار بیشتری بر تجهیزات غواصی و آموزش غواصی شده چراکه غواص باید تا زمان ایمن صعود در زیرآب باقی بماند.
توقف برداشت فشار در غواصی تکنیکال
غواص در پایان هر غوص طولانی یا عمیق ممکن است نیاز به انجام توقف برداشت فشار برای جلوگیری از بیماری تراکم زدایی داشته باشد.زیرا گازهای بی‌اثر در سوخت و ساز بدن در گازهای تنفسی غواص، مانند نیتروژن و هلیوم، به بافت‌های بدن زمانی که تحت فشار بالا هستند در طول مرحله عمیق غواصی به هنگام استنشاق جذب بافت‌ها می‌گردند.
این گازهای حل‌شده را باید به آرامی از بافت‌های بدن و با "توقف" در اعماق مختلف در طی صعود به سطح آزاد نمود.در سال‌های اخیر،غواصان تکنیکال به خطرهای تهدیدکننده با افزایش عمق پی برده‌اند و از توقف‌های برداشت فشار برای کاهش خطر تشکیل حباب قبل از صعود به سطح با استفاده از الگوهای علمی برداشت فشار مانند الگوی مدرج کاهنده حباب که از روش‌های سنتی جدول‌های غواصی بسیار ایمن‌تر و کارآمدتر است بهره می‌برند.
غواصی تکنیکال مخلوط‌های گازی تنفسی مانند نایتروکس را در قسمت شروع و پایان غوص تنفس می‌کنند. برای جلوگیری از حالت بی‌حسی و خواب‌آلودگی نیتروژن درحالی‌که در حداکثر عمق قرار دارند از تری میکس که در آن هلیم به‌جای نیتروژن در مخلوط تنفسی غواص گنجانده‌شده است استفاده می‌کنند و سپس در طی توقف رفع فشار در آب‌های بسیار کم‌عمق از اکسیژن استفاده می‌شود.
سقف فیزیکی
وجود فضای سرپوشیده و عدم امکان رسیدن مستقیم به سطح در فعالیت‌های زیر سقف فیزیکی به وجود می‌آورد:
- غواصی غار - نفوذ و غواصی درون غارها.
- غواصی عمیق - غواصی در عمق‌های بسیار زیاد.
- غواصی در آب‌های یخ‌زده - غواصی در زیر سطوح یخ.
- غواصی در کشتی‌های غرق‌شده - غواصی و نفوذ به درون بدنه کشتی‌های غرق‌شده.
دید بسیار محدود در غواصی تکنیکال
غواصی تکنیکال ممکن است در آب‌های که در آن چشم انسان میدان دید مناسبی ندارد و یا براثر شرایطی خاص، نور بسیار کم است انجام گردد.از همین رو نیاز به دانش و مهارت گسترده و به کارگیری آن در چنین محیطی که اغلب ترکیبی از دید کم و جریان زیاد آب باعث دشواری‌های متعددی می‌شود بوده و از همین رو غواصی تکنیکال را فوق‌العاده مخاطره‌آمیز می‌نماید.
اگرچه گواهینامه‌های تخصصی استاندارد شده‌ای برای غواصی در محیط‌هایی بادید بسیار محدود وجود ندارد اما برخی از مربیان خود دوره‌های آموزشی سفارشی خود را برای کمک به دیگران برای راحت‌تر کردن غواصی در چنین شرایطی ارائه نموده‌اند.
انجمن مربیان حرفه‌ای غواصی اجازه می‌دهد تا مربیان آن نسبت به شرایط موردنیاز خود (مانند دید محدود) به پژوهش ، تهیه راهکارها و ارائه طرح درس دوره‌های تخصصی متمایز نموده و آن دوره تخصصی را به عنوان "تخصص متمایز" به مراکز پژوهشی انجمن مربیان حرفه‌ای غواصی ارجاع داده تا پس از تائید برای آموزش دادن آن تخصص به دانشجویان خود مجوز آموزشی کسب نمایند.
مخلوط گازها
غواصی تکنیکال ممکن است با استفاده از مخلوطی از گازهای تنفسی به غیراز هوا مانند Trimix، هلیوکس و هلی ایر. تنفس هوای معمولی (با ۲۱% اکسیژن) در اعماق بیشتر از 55 متر خطر مسمومیت با اکسیژن را دارا و مرگبار است. اولین نشانه مسمومیت اکسیژن معمولاً تشنج بدون هشدار است که معمولاً به مرگ می‌انجامد،البته گاهی اوقات غواص ممکن است علائمی هشداردهنده قبل از تشنج حس کند که می‌تواند: توهم شنوایی و بصری، حالت تهوع، انقباض ناگهانی (به خصوص در صورت و دست‌ها)، تحریک‌پذیری و نوسانات خلق و خوی و سرگیجه باشد. همچنین با افزایش فشار و عمق نیتروژن تبدیل به مخدر می‌شود و در نتیجه کاهش توانایی برای واکنش نشان دادن و یا فکر کردن را به دنبال دارد. با اضافه کردن گاز هلیم به مخلوط تنفسی غواصان می‌توان این اثرات را کاهش داد زیرا هلیوم خواص مشابه را در عمق ندارد. در این مخلوط گاز همچنین می‌توان میزان اکسیژن را به منظور کاهش خطر مسمومیت با اکسیژن کاهش داد.در این هنگام اکسیژن به زیر ۱۸% کاهش می‌یابد که به نام ترکیب هیپوکسی شناخته‌شده است و می‌توان آن را به عنوان گاز تنفسی به‌طور امن استفاده کرد.
نایتروکس یکی دیگر از مخلوط گازی مشترک است ، ولی به دلیل بالا بودن میزان اکسیژن در آن برای غواصی عمیق استفاده نمی‌شود. افزایش درصد اکسیژن در نایتروکس باعث بالا رفتن میزان جذب اکسیژن و کاهش جذب نیتروژن در بدن غواص می‌گردند.همچنین میزان کم درصد نیتروژن امکان انجام تعداد بیشتری غوص و غواصی‌های متعددی را نسبت به هوای تنفسی معمولی به وجود می‌آورد. محدوده عمق نایتروکس بستگی به درصد اکسیژن استفاده‌شده در آن دارد و استفاده از نایتروکس نیاز به آموزش‌های بیشتر و دانش لازم به منظور استفاده بی‌خطر و درک اثرات این گازها بر روی بدن در غواصی دارد.
تجهیزات غواصی تکنیکال
غواصان تکنیکال ممکن است از تجهیزات غواصی غیرمعمول استفاده کنند. به طور معمول ، غواصی تکنیکال طولانی‌تر از مدت متوسط غواصی تفریحی است.غواصان تکنیکال معمولاً حامل حداقل دو تانک،هرکدام با رگلاتور جداگانه خود می‌باشند.امروزه غواصان با استفاده گسترده از دوباره تنفس گرها که امکان حمل‌ونقل آسان‌تری نسبت به غواصی با تانک‌های متعدد دارد مدت زمان و عملکرد غواصی خود را افزایش می‌دهند. غواصی فنی نیاز به تجهیزات و آموزش تخصصی دارد.